Klemgezet in het hier en nu

Dit is de vierde van een serie van 7 blogs over systemisch leidinggeven, waar ik aan de hand van praktijkvoorbeelden uitleg hoe gedrag in organisaties terug is te leiden tot systemische principes. In deze vierde blog gaat het over situaties waarin het verleden, het heden en de toekomst zich tegelijk aandienen en (school- en team) ontwikkeling vastzet.

Om maar met een trauma uit mijn eigen jeugd te beginnen: autoritten op de achterbank. Bij ons thuis waren de zitplaatsen in de auto volgens een strakke hiërarchie verdeeld. Mijn vader achter het stuur, mijn moeder ernaast en wij, de kinderen, met z’n drieën op de achterbank. Waarvan ik, als jongste, in het midden ingeklemd tussen mijn broer (rechts van mij) en mijn zus (links). En om de ernst van de situatie duidelijk te maken; wij reden in een Simca 1000. Tegenwoordig zouden we dat een boodschappenauto noemen.

De gesprekken op de achterbank gingen letterlijk over mijn hoofd heen. Als jongste werd ik niet geacht deel te nemen aan de belangrijke gesprekken van mijn oudere broer en zus. Het leerde mij om stil te zitten en mij zelf bezig te houden.

Het is het gevoel dat teams ook kunnen hebben als ze het idee hebben dat ze niet gezien of gehoord worden. Teamleden nemen dan vaak onbewust besluit om zich af te sluiten voor wat gebeurt en zich te richten op hun eigen klas of bouw. Ik zie dat soms bij teams waar in korte tijd veel wisselingen zijn geweest in de directie. Het team staat in zo’n situatie als het ware stil op het rangeerterrein.

Verleden en toekomst kunnen zich ook tegelijkertijd aandienen als na een dergelijke periode van directiewisselingen een vaste directeur is gevonden. Het vraagt (systemische) wijsheid om in te schatten wat nodig is. Om het team ‘los te krijgen’ geef je aandacht aan:

• Het verleden (‘binding; alles hoort erbij’) Dat kan in de vorm van een systemische interventie als een tijdlijn waarbij vooral belangrijk is om te kijken naar wat de school typeerde voordat ‘het gedoe’ begon
• Het hier en nu (herstellen van de balans). Het team heeft niet de aandacht gekregen die ze nodig had en dat moet hersteld worden. Het is de fase waarin elkaar ontmoeten (persoonlijk én onderwijsinhoudelijk) het belangrijkste is.
• De toekomst (‘ordening; er wordt weer leiding genomen’). Dit is de fase waarin het gaat om het met elkaar bepalen van de richting die de school onderwijskundig ingaat. De trein verlaat dan als het ware het rangeerterrein en gaat op weg naar z’n bestemming.
Wil je meer leren over systemisch leidinggeven? Schrijf je dan in voor de eerstkomende trainingsdag! Kijk op https://www.hetonderwijsbureau.nl/advies-begeleiding/trainingen-voor-teams-en-professionals-in-het-onderwijs/training-systemisch-leidinggeven/